کد مطلب:68026 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:332

کتابخانه نجف (مکتبةالامام امیرالمؤمنین العامة)











درباره ی این كتابخانه، محقق عرب، جعفر الخلیلی می گوید:

شیخ عبدالحسین امینی، هنگامی كه به تألیف دائرةالمعارف «الغدیر» آغاز كرد، توجه یافت كه محققانی كه بخواهند دائرةالمعارفی، یا دوره ی تحقیقی كاملی- در هر موضوع- تألیف كنند، در مورد مآخذ و مدارك چاپی و خطی با كمبودی چشمگیر روبرو خواهند گشت. حالا یا به این علت كه این نوع

[صفحه 306]

مآخذ در كتابخانه های عمومی كنونی نجف وجود ندارد، یا به این علت كه اندك است و یك تن نمی تواند مدتی دراز- كه برای تتبع لازم است- كتاب را نزد خود نگاه دارد. همین مسئله باعث شد تا او خود، به بسیاری از ممالك اسلامی سفر كند و كتابخانه های فراوانی را ببیند، تا بتواند مآخذی را كه در كتابها و فهرستها نام برده شده است فراهم آورد. سرانجام او این كتابها را به دست آورد و برای «الغدیر» همه ی این منابع و مدارك را تهیه كرد، اما نه به سادگی بلكه با سفرها و مشقات بسیار. از اینجا آتش عزمی در جان وی شلعه كشید. و آن پی افكندن كتابخانه ای بزرگ بود، كه از نظر داشتن مآخذ دست اول و امهات و اصول كتب خطی و چاپی، بالاترین رقم را حایز باشد، تا بدین وسیله، مشكل از سر راه پژوهشگران و محققان و مولفان برداشته شود، و آنهمه رنجها و مشقتهایی را كه او خود، به هنگام تألیفات «الغدیر»، در سفرها و به هر سو سرزدنها، در بسیاری از شهرهایی كه به داشتن كتابخانه معروفند، دیده بود دیگران نبینند.

آنچه «امینی» را در راه به ثمر رساندن این اقدام نیك یاری داد، شخصیت او بود. او از گروهی از دانشمندان و نیكوكاران و مردم با معرفت ایران، همكاری گرفت. آری، تنها در ضمن یك اقدام او، هم اكنون، كتابخانه ای در نجف برپاست، كه از نظر كیفیت، در شمار با ارزشترین كتابخانه های علمی دنیای اسلام است.[1] .

آری، صاحب الغدیر، در ماه جمادی الاولی سال 1373 هجری قمری (یعنی در سن 53 سالگی خود، و 18 سال پس از انتشار كتاب «شهداء الفضیله»، و 8 سال

[صفحه 307]

پس از انتشار نخستین جلد «الغدیر»، و 17 سال به پایان عمر خویش)، تأسیس كتابخانه ای مجهز و عمومی را در نجف اشرف اعلام كرد. و آن كتابخانه را، از باب تبرك، به نام:

مكتبة الامام امیرالمومنین العامة

موسوم ساخت، یعنی: كتابخانه ی عمومی امام امیرالمؤمنین. و از آن لحظه با همتی از آن سان كه خود داشت، و با شوری از آن دست كه در كار تألیف «الغدیر» به كار می برد، به ساختن و تجهیز این كتابخانه برخاست. و پس از 2 سال زحمات شبانه روزی، در روز «عید غدیر» سال 1379 كتابخانه افتتاح شد. گویند در روز گشایش كتابخانه كه علما و محققان و دانشمندان و طلاب بسیاری دعوت شده بودند،هنگامی كه صاحب «الذریعه» (شیخ آقا بزرگ تهرانی)، به كتابخانه می آید، می گوید: اگر از مردم پروا نمی كردم در درگاه كتابخانه سجده می كردم.

صاحب الغدیر، نه مرجع بود نه از توانگران، عالمی بود زاهد كه با اتكا به ایمان و اراده ی خویش دست به كار می یازید. عالمی بود كه جز جهان علم و ابعاد خدمت و اصلاح چیزی نمی شناخت. و چون به لزوم این اقدام پی برد آن را وجهه ی همت كرد. و چون از سر علم و ایمان سخن می گفت و اعتماد و اعتقاد همه بدو كامل بود، همگان به یاری او شتافتند و اهل توفیق به مساعدت او برخاستند، به ویژه گروهی از عالمان و فاضلان كه با اهدای كتابها و كتابخانه های شخصی خویش،به كتابخانه كمك كردند،[2] و گروهی از توانگران متدین و وظیفه شناس و اهل تشخیص، با مساعدت مالی، دنبال كار را گرفتند.[3] .

اكنون این كتابخانه، حدود 42000 جلد كتاب دارد. از این شمار، حدود

[صفحه 308]

400 جلد نسخه ی خطی است، و 400 جلد نسخه ی عكسی، و 750 نسخه فیلم. فهرست كتابهای خطی، در 4 جلد و فهرست كتابهای عكسی در 3 جلد تألیف یافته است كه به چاپ خواهد رسید. كتابهای موجود در كتابخانه بسی زبده است و نسخه های خطی و عكسی آن بسیار نفیس. این زبدگی و نفاست نیاز به گفتن ندارد، زیرا كتابخانه ای را كه چنو مردی- علامه و كتابشناس و یكی از بزرگترین و مواریثیان این سده- پی افكند جز این سان نتواند بود. او هر كتابی را نمی پذیرفت. و اگر كتاب خوبی به كتابخانه اهدا می شد كه آن را داشتند، آن كتاب را با استجازه از صاحب (واقف) آن می فروخت و كتابی دیگر برای كتابخانه می خرید، یعنی ملتزم نبود كه هر كتابی را بپذیرد، و پیوسته كتاب مكرر جمع كند.



صفحه 306، 307، 308.





  1. «موسوعة العتباب المقدسة»- قسم النجف، جزء 256:2 تا 257، چاپ بغداد،دارالتعارف. نیز «یادنامه ی علامه ی امینی»- كتاب اول، بیست و پنج. چاپ تهران،شركت انتشار (1352 ش).
  2. نامهای این كسان، در مجله ی كتابخانه (صحیفة المكتبه) درج شده است.
  3. نامهای این كسان، در مجله ی كتابخانه (صحیفةالمكتبه) درج شده است.